Bouwkundig detailleren voor tekenaar en ontwerper:
Elektriciteit geschiedenis.
Voor de volgende onderwerpen ga naar:
lokale elektriciteitscentrales;
regionale energiebedrijven;
Algemeen: bron tekst: Een nieuwe wereld (Auke van der Woud)
Terwijl Engeland de westerse wereld in het tijdperk van stoom en gas had binnengeleid, ging Duitsland voorop naar het tijdperk van de elektriciteit en de totaal nieuwe vormen van mechanisatie en organisatie die uit de toepassing van die energie voortkwamen.Evenals de stoommachine was de toepassing van elektriciteit een vinding van de achttiende eeuw.
voor de 1e, 2e en 3e industriële revolutie het onderwerp "De nieuwe westerse wereld" behorende bij dit onderdeel.
|
Tegen 1800 ontdekte de Italiaan Allessandro Volta namelijk het principe van de galvanische batterij; de energiebron die de ontwikkeling van de telegraaf en de commerciële toepassing ervan na 1837 mogelijk maakte. De Engelsman Michael Faraday ontdekte in 1831 dat een magneet en een klos geisoleerd koperdraad die ten opzichte van elkaar bewegen een elektrische
stroom opwekken en daardoor zelf een energiebron vormen.
De galvanische batterijen en de machines van Faraday waren toestellen die een betrekkelijk gering vermogen ontwikkelden.
Met de komst van de dynamo-elektrische machines (de latere fiets dynamo’s zijn hiermee te vergelijken) rond de tweede helft van de 19e eeuw veranderde
de elektriciteit in een kracht die desgewenst zwaar werk kon verrichten, maar die ook in staat was om een buitengewoon subtiel verschil in een vederlicht
evenwicht aan te brengen.
Zie als voorbeeld naaststaande afbeelding van Pixii's dynamo met commutator.
|
|
De uitvindig van de elektrische gloeilamp in 1880 maakte het mogelijk om de productie en distributie van elektriciteit als een netwerk te organiseren,
analoog aan wat de gasfabrikanten met hun fabrieken, leidingen en gaslampen hadden gedaan.
hiervoor het onderwerp "Gas geschiedenis" behorende bij dit onderdeel.
De aanleg van deze infrastructuur begon dan ook, net als eerder bij de gasnetten was gebeurd, in de grote steden.
Lokale elektriciteitscentrales:
Tot 1885 was stroomopwekking en het gebruik van elektriciteit een lokale aangelegenheid van gemeentes, particulieren en vooral (zuivel)fabrieken die hun eigen stroom opwekten.Er was hierdoor toen, zoals thans, nog geen standaard voltage.
De eerste elektriciteitscentrale van Nederland ging van start in 1886 en hiermee begon ook het eindtijdperk van het stoommachine gebruik:
In 1895 werd Rotterdam de eerste gemeente die de elektriciteitsvoorziening op zich nam.
Andere gemeenten volgden hierna snel.
In 1902 hadden deze gezamelijke openbare centrales 1,9 MW vermogen in de aanbieding.
En vanaf 1910 waren hierdoor (met uitzondering van het buitengebied op het platteland) de meeste huizen (voor wie het wilde en kon betalen) al op
het net van een lokale elektriciteitscentrale aangesloten.
Regionale energiebedrijven:
De lokale energiebedrijven fuseerden in de loop van de tijd tot regionale of provinciale energiebedrijven, die zich in 1949 verenigden in de Samenwerkende Elektriciteitsproductiebedrijven (SEP), de voorloper van de huidige transmissienetbeheerder TenneT.|
toen in 1914 de Provinciale Staten aldaar besloten tot elektrificatie van hun provincie. Een vennootschap, en geen provinciaal bedrijf, moest dat gaan voorbereiden en vormgeven. In het begin was de Provinciale Geldersche Electriciteits-Maatschappij (pgem) alleen nog maar een transportonderneming: ze
kocht stroom in bij de opwekkers ervan in Nijmegen en Arnhem en leverde
die weer aan andere gemeenten.
Daardoor had men vooralsnog geen zeggenschap over in- en verkoopprijs van
het gas van de concurerende plaatselijke gasfabrieken.
Pas in 1926 kreeg de pgem de hele elektrische stroomketen in handen: van stroomopwekking tot en met aflevering aan de consument (zowel groot als klein). |
|
De hiervoor benodigde schakelhuizen werden volgens de toenmalige bouwstijlen gebouwd en bestaan qua uiterlijk deels nog steeds.
Zoals die (thans tevens ook rijksmonument) aan de Lanxmeersestraat welke ca 1925 is
gebouwd in een stijl die invloeden vertoont van Dudok en het
zakelijk expressionisme.
Bouwkundig detailleren voor tekenaar en ontwerper:
dd: 15-08-2025
