Bouwkundig detailleren voor tekenaar en ontwerper:
Dakpan soorten.
Voor de volgende onderwerpen ga naar:
geschiedenis;
keramische pannen;
betonpannen;
Geschiedenis:
Met de komst van de Romeinen kwam eveneens een voor ons land nieuw materiaal mee, de dakpan.Uit de Romeinse dekkingswijze met twee verschillende soorten dakpannen, een onder- en een bovenpan, ontwikkelde zich de middeleeuwse ronde "monniken- en nonnen" pannen.
De holle onderpannen hangen met een neusje aan de panlatten terwijl de opening tussen deze pannen wordt afgedekt door de bolle bovenpannen, die op een neusje van de onderliggende pannen steunen.
De "Oud Hollandse" pan die vanaf 1450 in ons land wordt toegepast is vermoedelijk voor het eerst als golfpan voorgekomen in de streek ten zuiden van Antwerpen. Veel dakpannen werden in die jaren vanuit dat gebied naar ons land vervoerd.
Afhankelijk van de windrichting waren er links- en rechtsdekkende pannen.
De linksdekkende pannen werden/worden niet meer gemaakt zodat hun verschijningsvorm steeds zeldzamer is geworden.
Het oorspronkelijke pannendak was bij bepaalde weersomstandigheden niet altijd voldoende wind, water- en stuifsneeuwdicht.
Daarom werden de pannen bij de toen gebruikelijke daken zonder dakbeschot op de meest kwetsbare punten van binnenuit aangesmeerd met kalkmortel vermengd met koehaar.
De oorspronkelijke kleur van de keramische dakpan is rood.
Om een gesmoorde pan te verkrijgen waarvan de waterdichtheid beter is dan die van de rode pan sluit men aan het einde van het bakproces de luchttoevoer. Hierdoor wordt de nog aanwezige zuurstof ontrokken aan het rode Fe2O3 in de pan en verkrijgt de pan zijn donkergrijze/dofzwarte kleur.
Als men tijdens het smoren natte stro mee verbrand dan verkrijgt men door grafietafzetting op de pan een zilverkleurig uiterlijk.
Verglaasde pannen verkrijgt men door toevoeging van een glazuurlaag van metaaloxiden.
Ge-engobeerde pannen zijn pannen welke behandeld zijn met een kleur bakkend kleipapje. Deze methode wordt vooral toegepast als de klei voor de pan van mindere kleurkwaliteit is.
Omdat de levering van dakpannen vroeger veelal in de buurt van de fabriek plaatsvond ontstonden hierdoor ook vaak streeks- of fabrieksgebonden benamingen. Zo wordt bijvoorbeeld de benaming "Holle en Hollandse" door elkaar gebruikt.
Handel in gebruikte dakpannen:
Een aantal pansoorten die vroeger veelvuldig voorkwamen worden thans niet meer gemaakt of zijn moeilijk verkrijgbaar. Voor restauratiepanden is het daarom zaak deze pannen op het dak te laten waar ze horen, omdat dit de beste garantie is dat ze behouden blijven. Bovendien een oud pand met een nieuw pannendak mist net die uitstraling die we voor ogen hebben.
De Oegstgeesterpan, de Lucas-Ijsbrandspan, de Ludovici-pan en de plat geribde van Helder pan zijn voorbeelden van pannen die zo goed als verdwenen zijn.
Mos op daken:
Wat voor gevels geldt, geldt ook voor daken.
het subonderwerp "Bealging/bemossing" van het onderwerp "Aantastingsbronnen voor verval" behorende bij het onderdeel "gevels-algemeen".
|
Mosaanslag op dakpannen is op zich niet schadelijk.
Wel kunnen de mossen vroeg of laat (afhankelijk van de dakschuinte en gootbreedte) in de dakgoot vallen, na een flinke plensbui of als het hard heeft gevroren. Hetgeen tot verstoppingen kan leiden. In extreme gevallen kan er echter zoveel mos op het dak groeien dat ook andere plantjes de kans krijgen er zich tussen te vestigen. In dergelijke gevallen dient het mos te worden verwijderd. Het mos op naaststaande foto, van de dakpannen van mijn buurpand uit 1926, is geen extreem geval, maar ik moet wel af en toe het van het dak gevallen mos uit mijn poort verwijderen. Wel kan je aan het gevallen mos zien dat het op rode pannen heeft gezeten. Maar dat is bij rode pannen die meer dan 80 jaar oud zijn niet verwonderlijk. |
|
Thans:
Traditioneel overheerst bij daken nog altijd het beeld van een pannenbedekking. Deze wijze van dakdekken heeft na de 2e Wereldoorlog grote ontwikkelingen doorgemaakt. Niet alleen is de dakconstructies als totaalpakket nauwelijks meer te vergelijken met die van voor de Tweede Wereldoorlog maar ook de pan zelf is flink veranderd.In de eerste plaats heeft de betonpan een groot deel van de markt veroverd op de van oudsher bekende keramische pan,
in de tweede plaats is het assortiment aan speciale pannen van zowel de keramische pan als de betonpan enorm gegroeid,
en bovendien zijn er de laatste jaren grote hoeveelheden toebehoren op de markt gebracht, zoals kunststof ondervorsten, geprefabriceerde hoekkeper elementen, kilgoten en vogelschroten.
Daarnaast zijn er ook stalen dakpanplaten op de markt gekomen met het uiterlijk van dakpannen.
Vanwege het traditioneel uiterlijk worden de dakpanplaten vaak gebruikt bij op schuurtjes, vakantiehuisjes, etc.
het subonderwerp "Dakpanplaten" van het onderwerp "Geprofileerde (golf)platen" behorende bij dit onderdeel.
Keramische pannen:
|
Holle dakpannen zijn dakpannen, waarvan het waterafvoerende gedeelte een gebogen vorm heeft en waarvan de kopsluiting met het panlichaam meeloopt, zoals de Opnieuw Verbeterde Hollandse (Holle) dakpan, de Romaanse dakpannen, etc.
(links de Opnieuw Verbeterde Hollandse dakpan en rechts de Romaanse dakpan) |
|
Vlakke dakpannen zijn dakpannen. waarvan de kopsluiting ongeacht de vorm van de waterafvoerende dakpanvlak vlak is, zoals de Muldenpannen, de Tuiles du Nord, de kruispan, etc.
(links de vlakke Muldenpan, midden de Tuile du Nord en rechts de kruispan) |
Hulpstukken:
Voor een perfecte dakafwerking zijn dakpanhulpstukken ontwikkeld. Deze zijn zodanig gevormd dat ze enerzijds aansluiten op de pannen en anderzijds op de dakbeeindiging en dakdoorbrekingen.
Voor bijzondere toepassingen zijn naast de hieronder genoemde meest voor komende hulpstukken speciale hulpstukken beschikbaar welke op bestelling moeten worden gemaakt.
zadelvorst, ballonvorst en halronde-vorst
schubvorsten
bovenpan, onderpan en gevelpan
chaperonpan en knikpan
ventilatiepan en gierzwaluwpannen
Beton pannen:
Betonnen pannen hebben geen kopsluiting maar een kopoverlap. De overlapping is afhankelijk van de panlatafstand en is per model voorgeschreven in de bijbehorende kwaliteitsverklaring.De betonpan heeft daarom minder speling dan een keramische pan , de maatvoering van een dakvlak alsook de doorbrekingen in het dakvlak moeten hierop dan ook worden afgestemd.
Betonpannen zijn over het algemeen groter van formaat dan de keramische en derhalve arbeidbesparend. (ca 10 per m2)
Betonpannen zijn vervaardigd uit een mengsel van rivierzand, (hoogoven)cement, water en anorganische pigmenten.
Betonpannen hebben door hun samenstelling en goede verdichting een hoge vorstbestendigheid.
De regendichtheid wordt mede bepaald door de maatvaste zijsluiting en windlabyrint ondersluiting.
Betonpannen zijn in de handel met veschillende oppervlakte structuren
Teeuwen dakpannen worden niet meer geproduceerd.
De vervanger van de Teeuwen dakpannen zijn de RBB dakpannen.
De RBB-pannen zijn net zo breed als de oude Teewen-pannen, alleen de golf van de RBB-dakpannen verschilt.
De pannen kunnen dus niet door elkaar heen gebruikt worden.
Wel is het mogelijk een hele rij pannen van boven naar beneden te vervangen
Solar dakpannen:
Solar dakpannen zijn simpel normale dakpannen met een geïntegreerde zonnecel. Soorten en maten Zonnepaneel (solar) dakpannen zijn nieuw en de ontwikkelingen (2018) is nog in volle gang. Op dit moment zijn er 2 soorten solar dakpannen verkrijgbaar:- De zonnepaneel bovenop de dakpannen.
Deze mini zonnepanelen, met de bijbehorende pannen, passen tussen de meest voorkomende moderne dakpannen
zoals de sneldekker dakpannen van Monier. - De geintegreerde zonnepaneel in dakpanvorm.
Dit zijn normale dakpannen waarin een zonnecel zit verwerkt. Deze zonne energie dakpannen vallen het minst op, en zijn van een afstand vrijwel niet te onderscheiden van normale dakpannen.
|
Zonnedakpannen kunnen onderling worden gekoppeld door de stekkers 'plug and play' met elkaar elkaar te verbinden, waarna ze door een erkende installateur op de benodigde omvormer kunnen worden aangeloten Het dak kan je hierdoor snel en eenvoudig volledig met zonnedakpannen bedekken. Daar waar geen zonnedakpannen mogelijk, of nodig zijn zijn standaardpannen van de dezelfde maat en uitvoering te gebruiken. |
Bouwkundig detailleren voor tekenaar en ontwerper:
dd: 25-12-2018 (zonnedakpan Alegra 13-11-2022)
|
Noot naamswijzigingen:
RBB dakpannen is sinds 2002 gefuseerd met dakpannenproducent KDN-Teewen. Sindsdien gaan de twee organisaties verder onder de naam Lafarge Dakproducten. Op 1 januari 2008 is Lafarge dakprodukten vervolgens weer overgenomen door Monier B.V.
|
|
