Gevelreiniging: Bouwkundig detailleren

Bouwkundig detailleren voor tekenaar en ontwerper:

Gevelreiniging: (reinigen van baksteen gevels)

Voor de volgende onderwerpen ga naar:

algemeen;
Gebouwen zijn niet altijd grauw geweest;
fysisch reinigen;
chemisch reinigen;
mechanisch reinigen;
het reinigen van monumenten;

impregneren;

Algemeen:

Voor de onderwerpen gevel vervuiling algemeen, bealging en bemossing, zoutuitbloei en zoutvorming almede kalkuitloging zie het onderdeel aantastingsbronnen verval.

Gevelreiniging van metselwerk c.q. natuursteen gevels, brengt in alle gevallen een zeker schaderisico met zich mee.

Reiniging kan de gevel mechanisch of chemisch beschadigen wat kan leiden tot afzanden, verpoederen, schilferen en afbrokkelen.
Metselwerk, voegwerk en vele soorten natuursteen zijn na reiniging door het verwijderen of aantasten van de oppervlaktelaag veelal meer poreus wat leidt tot grotere wateropname van de gevel, meer kans op vorstschade en een snellere en diepere nieuwe vervuiling van de gevel.

Wat voor de ene gevel en/of materiaal een geschikte reinigingsmethode is, kan bij een andere gevel en/of materiaal ernstige schade opleveren. Het is derhalve onmogelijk om een uniforme reinigingsmethode aan te geven.

Gevelreiniging bij monumenten is vergunningsplichtig.

Gebouwen zijn niet altijd grauw geweest:

Inleidende fragment uit "Reinigen van baksteengevels" (I²-bouwkunde en Civiele techniek 1986)

gevelreiniging

Het totale artikel minus bovenstaande inleiding.

Fysisch reinigen: (reinigen op waterbasis)

Dit is de methode waarbij stoffen al dan niet door toevoeging van oppervlakte-actieve stoffen en/of hoge temperatuur en/of hoge druk in water worden opgelost.

Er zijn verschillende methoden om op waterbasis te reinigen.

Stoomcleaning;
Stoomcleanen is de meest eenvoudige manier van reinigen. Dit wordt vaak toegepast om een gevel te reinigen die licht vervuild is.
Onder hogedruk wordt heet water, al dan niet vermengd met oppervlakte actieve stoffen zoals detergenten en zepen die vettigheid van de gevel kan losmaken, tegen de gevel gespoten. De vervuiling wordt op deze manier opgelost en van de gevel afgespoten
Aqua hot blaster;
De aqua hot blaster is een machine die werkt met water onder een regelbare druk van 100 tot 300 bar met een watertemperatuur aan de nozzle van iets boven de 100 graden celsius. De speciale snijnozzle geeft een vlakke straal af, die het werk doet van een scherpe krabber.
Er wordt geen grit gebruikt en er zijn geen chemicaliën aan het water toegevoegd.
De toepassingen van dit apparaat zijn legio: verf (dus ook graffiti!) wordt probleemloos verwijderd zonder beschadiging van de ondergrond.
Waterfrezen;
Waterfrezen is een hogedruk waterreinigingstechniek op basis van een roterende kop en pulserend water.
De druk is regelbaar en kan, mede afhankelijk van de apparatuur, van 200 tot 2000 bar opgevoerd worden.
Let op! Daarmee kunnen dus ook indien gewenst bovenlagen van steenachtige bouwmaterialen verwijderd worden.
Hydrojetting;
Hydrojetting is een hogedruk waterreinigingstechniek en is voor normale gevelreiniging niet geschikt.
Deze techniek wordt echter vooral toegepast bij het reinigen van riolen, industriële vloeren, etc.

Chemisch reinigen:

Bij chemisch reinigen wordt heet water onder hoge druk in combinatie met een reinigingsmiddel tegen de gevel gespoten. Het reinigingsmiddel lost de vervuiling op, en het hete water spoelt het vuil van de gevel.

Voor chemisch reinigen wordt gekozen als reinigen met alleen water en/of fysisch reinigen niet voldoende is en mechanisch reiningen d.m.v. het stralen van de gevel geen optie is.

Mechanisch reinigen: (stralen)

Bij zware vervuiling op een gevel wordt veelal gekozen voor stralen.

Stralen is een methode die bestaat uit het onder hoge druk spuiten van kleine deeltjes straalmiddel tegen een te reinigen materiaal. Hiermee wordt als het ware het vuil van de gevel gepoetst.

Het conventionele gritstralen was/is een vrij grove methode van schoonmaken en kan problemen geven als stofoverlast, diepe inslag, beschadigd voegwerk, etc.. Daarom zijn inmiddels andere methoden ontwikkeld, zoals aangegeven in onderstaande opsomming:    (bron:   www.ervas.nl)
.  IJsstralen
.  Torbostralen
.  Jos Micronevel
.  Micro nevel stralen
.  Vlamstralen
.  Vacublast
.  Gummethode

gevelreiniging

Reinigen van monumenten en ornamenten

Voor restauratieprojecten is het uiteraard van groot belang dat er geen beschadigen optreden bij het reinigen. De ontsierende vervuiling is vaak in de loop van vele jaren aangehecht en daardoor hardnekkig.

Er zijn gespecialiseerde reinigingstechnieken ontwikkeld voor dit fijnere restauratiewerk, welke werken op basis van lagedruk roterende stralen, waarbij de luchtdruk variabel instelbaar is van 0,1 tot 0,5 bar is en een waterstroom van 30-40 l/h, in combinatie met een neutraal reinigings substraat. Afbeitmiddel of chemische middelen zijn hierbij niet nodig.

Het reinigen van monumenten:

Uit de praktijk blijkt dat als gevolg van reiniging regelmatig schade ontstaat. De noodzaak om te reinigen is meestal niet aanwezig. Wanneer er toch goede redenen bestaan om te reinigen, is het van groot belang voor het monument en het milieu dat de reiniging veilig en verantwoord wordt uitgevoerd.
Daarom is om een historische gevel te reinigen altijd een monumentenvergunning nodig.

Zie voor infoblad 17 met het standpunt van de RDMZ over het reinigen van monumenten gevels bij de verwijzingen naar externe sites van derden:

Een gevel kan alleen verantwoord worden schoongemaakt door een professional met een gedegen kennis van de ondergrondmaterialen, de soorten verontreinigingen, de reinigingstechnieken en de mogelijke interactie hiertussen. Daarom moet eerst de bestaande toestand van de gevel goed worden geïnspecteerd. Daarna wordt het verdere traject uitgestippeld door middel van een stappenplan. De verschillende afwegingen die hierbij meespelen, zijn schematisch weergegeven in het stroomschema dat in deze brochure is opgenomen.

Zie betreffend stroomschema betreffende reinigen van gevels.

Impregneren:

Bij problemen ten aanzien van vervuiling, bealging/bemossing, zoutuitbloei en kalkuitloging, regendoorslag, wegregenen van voegen, zoutverwering en vorstschade, dringt zich vaak de gedachte aan waterwerende impregnering op.
Waterwerende impregneerstoffen zijn echter geen wondermiddelen en evenmin kunnen door waterwerend impregneren wonderen worden verricht.
Bij juiste toepassing kan door impregneren schade of verdere uitbreiding daarvan worden voorkomen. In sommige gevallen biedt impregneren echter geen soelaas en soms kan na impregneren de schade zich zelfs versneld en/of tot grotere omvang ontwikkelen. Om goede resultaten te behalen, is het nodig dat het schade mechanisme goed wordt begrepen en de eigenschappen van de ondergrond goed worden ingeschat en dat dit goed wordt geappliceerd.

Een geimpregneerde gevel zal zolang schoon blijven als de waterwerende eigenschap behouden blijft. Dus het is altijd een tijdelijke oplossing.

Gevelreiniging, hydrofoberen en impregneren gaat altijd ten koste van het metselwerk, of het uiterlijk van het metselwerk.
Om deze reden is gevelreiniging, hydrofoberen en impregneren van gevels voor monumenten zonder schriftelijke toestemming van de gemeente niet toegestaan.