Bouwkundig detailleren voor tekenaar en ontwerper:
Rookkanalen.
Voor de afvoer van verbrandingsgassen die kunnen ontstaan bij de verwarming van gebouwen, door middel van een gesloten of open vuur (kachel, open haard, etc.), worden schoorstenen aangebracht.Voor de volgende onderwerpen ga naar:
de stookplaats;
het rookkanaal (algemeen);
het gemetselde rookkanaal (constructie en uitvoering);
het schoonmaken van de kanalen;
prefab metalen schoorsteenkanalen.
De stookplaats:
Dit is de plaats voor het verwarmingslichaam en de zich daaromheen bevindende constructies. De stookplaats kan verschillend zijn, naar gelang het verwarmingslichaam dat moet worden aangesloten.
De kachel, open haard, etc. die vrij van de schoorsteen staat wordt middels een kachelpijp aangesloten via een nisbus op het schoorsteenkanaal.
voor traditionele hangnisssen en schoorsteenstoelen zie onderstaande afbeeldingen.
(bron: Jellema deel III 1968)
Het rookkanaal (algemeen):
(ook wel schoorsteenkanaal of schoorsteen genoemd)
voor de ontwikkeling van de schoorsteen en de brandstof ten tijde van 1943
(naaststaande afbeelding: gemetselde rookkanalen {Jellema 1964))
Het rookkanaal is alleen geschikt voor het afvoeren van rook en verbrandingsgassen als de aanwezige "thermische trek" voldoende groot is.
Omdat de schoorsteen zowel bovenaan (direct) als onderaan (indirect) in verbinding staat met de buitenlucht zal de warme ,lichtere, gaskolom opstijgen. De trek is dus afhankelijk van het temperatuursverschil.
De schoorsteentrek wordt tevens beïnvloed door wind. Horizontale wind veroorzaakt vóór het gebouw een overdruk en naast, boven en achter het gebouw een onderdruk.
Aan de uitmonding van de schoorsteen zal dus dikwijls een onderdruk heersen die de trek versterkt, op voorwaarde dat aan de gevel waar de toevoeropening zit een even grote of grotere overdruk heerst.
Maar bij gebouwen ontstaan ook luchtwervelingen die juist overdruk bij de uitmonding kunnen veroorzaken met valse trek in het schoorsteenkanaal als gevolg
Een rechthoekig kanaal heeft meer weerstand en een groter afkoelend wandoppervlak. De doorsnede-oppervlak moet 1,5 dm² zijn. De kleinste rechthoekzijde van de doorsnede moet daarbij niet kleiner zijn dan 1/3 x de grootste rechthoekzijde en niet kleiner dan 100 mm.
Plotselinge verwijdingen en vernauwingen mogen niet voorkomen. Hierdoor verandert de snelheid waarmee de gassen stijgen en wordt de trek belemmerd.
Hoe gladder de wand, des te minder de kans op roetvorming in het kanaal.
|
De kanalen moeten in principe vertikaal lopen, maar een versleping tot 30° is toegestaan.
De stookplaatsen in een gebouw worden zoveel mogelijk boven of naast elkaar geplaatst, waardoor de kanalen tot een groep of complex kunnen worden verenigd en het aantal doorbrekingen van vloeren en dak beperkt blijft.
Mechanische ventilatie en schoorsteentrek:Door een afzuigventilator wordt een onderdruk veroorzaakt die de schoorsteentrek kan verminderen. Voorkomen moet worden dat de trek negatief wordt, omdat verbrandingsgassen dan niet meer afgevoerd kunnen worden. Daarom moet er in huis tuin en keuken situaties per m3 afgezogen lucht een natuurlijke toevoeropening van 1.8 cm² aanwezig zijn. Mechanische toevoer van verse lucht is ook mogelijk, doch dit is specialistenwerk. |
|
De schoorsteen (In Holland staat een huis (1943)).
Gemetselde kanalen:
Het rookkanaal (constructie en uitvoering):- onbrandbaar
- bestand tot 250°C
- bestand tegen stoten
(De wand van de schoorsteen moet de helft hebben van de brandwerendheid van de vloer of muur waar hij doorheen gevoerd wordt, maar minimaal 30 minuten.)
Rookkanalen werden/worden gewoonlijk gemetseld van de baksteen waarvan ook de muren werden/worden opgetrokken.
(bron: Jellema 1964 en aantekeningen HTS 1977)
Kalkzandsteen moet voor schoorsteenkanalen worden ontraden, daar deze steen daarvoor te hard en te dicht is:
ze kan niet gemakkelijk condensatiewater opnemen en bij vertinnen houdt de specie er slecht op. Bovendien wordt de steen aangetast door zwaveldioxide, dat meestal in rookgassen aanwezig is.
Ook betonstenen kunnen door zwaveldioxide worden aangetast.
Het metselwerk van de kanalen moet goed volgewerkt worden ter bevordering van de trek en ter vermindering van het gevaar voor brand.
Daarna worden de wanden met metselspecie glad afgewerkt, vertind en met de kwast afgewassen.
Moeten kanalen aan buitenmuren worden aangebracht, dan dienen zij te worden beveiligd tegen afkoeling, vochtigheid en het ontstaan van scheuren ten gevolge van temperatuurverschillen.
Het toepassen van keramische schoorsteenelementen, zoals Valbrenta, lost veel van bovenstaande uitvoeringsproblemen op.
De wanden zijn glad, er zijn weinig voegen en er hoeft niet te worden vertind.
De rookkanalen passeren op weg naar de buitenlucht vloer- en dakconstructies. Velen daarvan zijn van hout. Met het oog op brandgevaar mogen in de kanalen geen balken of andere regelwerken worden aangebracht.
Houten balklagen en ravelingen moeten minstens 5 cm. uit de wand blijven.
Het schoonmaken van de kanalen:
Van tijd tot tijd, meestal (afhankelijk van stookgedrag) aan het einde van een stookperiode moeten de kanalen worden schoongemaakt ter voorkoming van schoorsteenbranden.
|
|
Dit 'vegen' gebeurt van oudsher van boven de uitmonding af door een kogel met een bezem eraan op en neer te halen in het kanaal.
Het roet valt en wordt beneden in een 'roetzak / pijp' opgevangen en daar verwijderd.
|
Let op!
De op tekening aangegeven roetpijp is bij een dichte schouw weggewerkt in een doorgaand kanaal volgens dezelfde afmetingen als bij de pijp. Als de schoorsteen op het dak niet of moeilijk bereikbaar was werden in het kanaal, zo dicht mogelijk bij de uitmonding 'veeg' of 'roet' luikjes toegepast.
Voorbeeld:Twee naast elkaar liggende roetluikjes op zolder van Gevangenpoort.Schoorsteen is thans niet meer in gebruik en achter roetluikje is afzuigmotor van mechanische installatie aangebracht.
|
|
Prefab metalen schoorsteenkanalen.
Naast de hierboven beschreven traditionele schoorsteenkanalen zijn er sinds de jaren 60 ook prefab metalen schoorsteenkanalen in de handel.
Zie bijgevoegde advertentie uit die tijd en onderstaande verwijzing naar de huidige website van de leverancier.
Bouwkundig detailleren voor tekenaar en ontwerper:
dd: 02-01-2016 + 06-02-2022 (het schoonmaken van de kanalen)
| extra informatie behorende bij: | Het rookkanaal (algemeen): |
|
De schoorsteen:
bron tekst: In Holland staat een huis van J,C. Alders (1943)
