Sporenkappen en sporenspanten: Bouwkundig detailleren

Bouwkundig detailleren voor tekenaar en ontwerper:

Sporenkappen.

Voor de volgende onderwerpen ga naar:

sporenkappen algemeen;
de sporenkap;
sporenspanten;

Sporenkappen algemeen:

In principe zijn er drie soorten kapconstructies, namelijk de gordingkap, de sporenkap en de spantenkap.

voor de gordingkap het onderdeel gordingkappen/spanten

Een sporenkap is alleen dan mogelijk, als de sporen aan de voet op de vloer eindigen, teneinde de krachten te kunnen afdragen. Het voordeel van een sporenkap t.o.v. een gordingkap is de vrij indeelbare binnenruimte. Zij is niet toepasbaar al in het ontwerp is gekozen voor borstweringen, tenzij er dragende wanden of onderslagen worden aangebracht die de genoemde krachten overbrengen.
Zie onderstaande voorbeelden.

Bij niet begaanbare zolders kan eventueel een spantenkap worden toegepast.

De sporenkap:

Een spoor is een dunne houten balk of dunne stam van een spar, die loopt van de voet van de kap tot aan de nok.

Een enkelvoudige sporenkap is samengesteld uit naast elkaar opgestelde sporen.
Twee tegenover elkaar opgestelde sporen vormen een gespan. Hiertussen zijn als horizontale verstijving een of meerdere hanenbalken aangebracht.
De horizontale en verticale krachten uit de kapconstructie worden opgevangen door de steunpunten op de vloer of muurplaat en door de nok of nok-knooppunt.
Bij grotere overspanningen kan het noodzakelijk zijn om een knieschot of ander tussensteunpunt toe te passen.

Bij onbeschoten sporenkappen is een windverband noodzakelijk.

In de tweede helft van de veertiende eeuw verschenen er gebinten, ook wel spanten, jukken of schaargebinten genoemd, onder de sporen om het geheel te versterken.
Zo’n gebint bestaat uit twee stijlen, die soms in een bepaalde kromming staan (krommers), waarop een dekbalk rust. Het geheel is vaak verstijfd met korbelen.

Hogere kappen hebben meerdere jukken boven elkaar, op het bovenste juk staat het nokgebint.

Naar gelang de lengte van de kap zijn op geregelde afstand de gebinten geplaatst.
Aan de buitenzijde van deze gebinten werd in de lengterichting van de kap een worm (balk) geplaatst, veelal een gording genoemd, waartegen de sporen werden opgesteld.

Een sporenkap met dakschild kan als volgt opgebouwd zijn: dakafwerking, dakpannen, panlatten evenwijdig aan de nok, tengellatten loodrecht op de nok, onderdak, kepers loodrecht op de nok

voor de gebruikelijke constructie van de gebinten het onderwerp "Boerderijbouw" bij "Constructietechniek - algemeen".
verder voor de mogelijke onderlinge koppelingen het onderwerp "Houtverbindingen" bij "Constructietechniek - houtbouw".

Let bij dit soort spanten ook goed op de funderingsconstructie

aantekening HTS (1976/7) (bron ?)

Moderne versie

bouwwereld.nl 12 september 2006
De dakvorm van het door brand verwoeste restaurant De Colonie in Houten is bij de wederopbouw gehandhaafd.
De nieuwe draagconstructie is veel ruimtelijker en meer driedimensionaal dan de oude gebinten.

De Colonie in Houten