Bouwkundig detailleren voor tekenaar en ontwerper:
Wandtegels en dergelijke.
Voor de volgende onderwerpen ga naar:
Wandtegels en dergelijke:
Herkomst:
bron tekst (Herkomst en Oudhollandse tegels): http://www.nederlandstegelmuseum.nl/Al duizenden jaren lang maakt de mens voorwerpen uit klei.
Wanneer men klei bakt bij een temperatuur van 800 - 1000°C ontstaat het materiaal ‘aardewerk’.
Dit aardewerk is poreus en niet geschikt om vloeistoffen in te bewaren.
De ontdekking van glazuur - vele eeuwen geleden - was erg belangrijk.
Aardewerk met glazuur bedekt, wordt voor de tweede maal verhit.
Het glazuur smelt en verhardt tot een glasachtig doorschijnend laagje.
Het voorwerp wordt hierdoor ondoorlaatbaar voor vloeistoffen; bovendien wordt het oppervlak erdoor verfraaid.
In het Midden-Oosten werd ca 1000 - 600 jaar voor Christus tinglazuur toegepast, dat na het bakproces ondoorzichtig en witglanzend is.
Op deze witte ondergrond komt de aangebrachte beschildering prachtig uit.
Deze versieringstechniek gaf een omwenteling in de keramische kunst.
Met de veroveringen van Egypte, Noord-Afrika en Spanje door Arabische (Islamitische) stammen (6de - 14de eeuw) verbreidde zich niet alleen de Islamitische godsdienst, maar ook de Islamitische kunst en hoogstaande architectuur.
De betegelde muren van het Alhambra (14de eeuw), het paleis van de Moorse (Islamitische) Koningen in Granada (Zuid-Spanje), zijn hiervan een schitterend voorbeeld. Mede hierdoor is de toepassing van het tinglazuur op aardewerk in Europa bekend geworden.
Oudhollandse tegels:
In het begin van de 17de eeuw ontstaan ook aardewerk- en tegelbakkerijen o.a. in Utrecht, Delft, Gouda, Hoorn, Enkhuizen, Harlingen, Makkum en Bolsward.De voorbeelden van de Delfts blauwe en andere oudhollandse tegels zijn overbekend.
Het decor van de tegels bracht men daarop aanvankelijk alleen in blauw glazuur aan, later ook in andere kleuren.
De tegels werden beschilderd met voorstellingen uit het dagelijkse leven, zoals ruiters, soldaten, schepen, spelende kinderen, etc.
Ook gebeurtenissen uit de bijbel werden veel op tegels afgebeeld.
Eind 17de eeuw kwam naast de blauw beschilderde, de paars beschilderde tegel in de mode, behalve in Friesland, waar blauw de hoofdkleur bleef.
In de tweede helft van de 18de eeuw werden ornamenttegels, die de invloed van de zogenaamde Lodewijk-stijlen vertonen, weer belangrijk.
In de tweede helft van de 19de eeuw gingen de tegelproductie en de tegelbeschilderingen achteruit door de slechter wordende economische toestand én de concurrentie van industrietegels uit Engeland en Duitsland.
Omstreeks 1900 was er nog een kleine opleving in de tegelindustrie, toen ook op tegels Jugendstilmotieven werden gebruikt, die vooral in portieken en in bogen boven ramen werden toegepast.
Vorm:
De tegels die in het algemeen een vierkante vorm hadden, kregen in de loop van de tijd gezelschap van tegels van afwijkende vorm. Niet de steenbakkerijen, maar de pottenbakkerijen namen daarvan de fabricage ter hand.Bekend zijn de z.g. sectieltegels, voornamelijk afkomstig van "De Porceleyne Fles" in Delft.
Het zijn aardewerktegels van een vorm die men aanpaste aan de figuren van het tableau dat ze te zamen moesten vormen. De naden vallen dan samen met de voornaamste figuuromtrekken uit de voorstelling. Een en ander kan men vergelijken met het glas-in-lood-werk van gebrandschilderde kerkramen.
Een bijzondere toepassing als variant is de z.g. scherfsteenwand, waarvoor men meestal tegels gebruikt.
Door een hamertik op de achterzijde breekt men ze in scherven die
men stuk voor stuk in de betonspecie drukt. Daarbij zorgt men ervoor,
dat de scherven niet in hun oorspronkelijke stand ten opzichte
van elkaar komen. Zodra de betonmortel verhard is, bedekt
men de gehele oppervlakte met een zeer fijne betonmortel om de
voegen in te wassen. Het teveel verwijdert men daarna.
Glasmozaïek variant van 2 miljoen glasstukjes (Antonius Abt-kerk te Scheveningen).
Eén van de latere toepassingen in tegelwerk zijn de tegelmozaïeken
De daarvoor te bezigen mozaïektegeltjes zijn meestal 20 x 20 mm, maar andere maten komen ook voor:
De geglazuurde tegeltjes zijn los en op vellen papier verkrijgbaar, waarop de tegeltjes met de voorzijde geplakt zijn. Met het papier er nog aan drukt men deze in de zachte lijmmortel die in de voegen tussen de tegels moet dringen, waardoor ze goed vast komen te zitten. Zodra de mortel verhard is, maakt men het papier nat en verwijdert het.
Meestal werkt men met verschillend gekleurde tegels, waardoor men een levendig effect bereikt.
Toepassing van dit mozaiekwerk voor buiten is niet aan te
bevelen; door de vele voegen en de geringe dikte van deze tegeltjes is
de kans zeer groot, dat ze door het inwerken van vocht en de daarbij
optredende temperatuurverschillen zullen losspringen.
Toepassing:
Door de grotere algemene welvaart in de 17e eeuw kwam er veel vraag naar tegels. Zij werden bij mensen die het konden betalen veelvuldig in de woningen toegepast o.a. in de schouwen, gangen, trapportalen, keukens en als plinttegels. In sommige delen van het land, bijvoorbeeld Zeeland, Friesland en Overijssel, werden woonkamers en keukens van onder tot boven betegeld.Die tijd is nu voorbij.
Tegelwerk komt tegenwoordig alleen nog maar voor in keukens en sanitaire ruimten.
Er zijn tegels van velerlei fabrikaat in de handel, waarvan de kwaliteit in het algemeen goed te noemen is. De dessins en de voorstellingen zijn legio, evenals het aantal kleuren en tinten, zowel in mat als glanzend glazuur. Naast tegels met een geschilderd decor, kent men ook nog de reliëftegel, waarin het decor in reliëf is aangebracht.
bron mogelijke toepasbare afwerkingsprofielen tegelwerk: www.schueter-systems.com
Voor sanitaire ruimten zijn bepaalde voorwaarden waaraan je minimaal moet voldoen
het onderwerp "Wateropname scheidingsconstructie"
bij het onderdeel "Vloer- en wandafwerking in sanitaire ruimten".
bron onderstaande tekening : Ramen, deuren en betimmeringen door J.G.Wattjes (1925)
Maatvoering:
Bij het betegelen van wanden en vloeren wil men meestal tegels kleiner dan een halve tegel vermijden. Ook als dit in het bestek is vermeld is dit in de praktijk niet altijd haalbaar.Het uitzoeken op tekening, hoe summier ook, van hoe te betegelen is te prefereren boven alleen een omschrijving. De tekenaar heeft namelijk meer invloed op het eindproduct van dit onderwerp dan de bestekschrijver. Doch ook hier geldt: dat de bouwtolerantie bepalend is.
Let echter wel op !
Een eis als dat je de kraan van de wasbak in het midden van een tegel wil hebben is utopie. Dit lukt wel op een theoretische tekening, maar niet in de praktijk.
De loodgieter die als eerste begint plaatst namelijk niet de tegels.
Bouwkundig detailleren voor tekenaar en ontwerper:
dd: 06-02-2017
| extra informatie behorende bij: | Houten wandbekledingen: |
 |
Glasmozaïek variant van 2 miljoen glasstukjes (Antonius Abt-kerk te Scheveningen).:
bron: fragment van artikel "Cholera in Scheveningen" uit tijdschrift Rijksdienst Cultureel Erfgoed 2013-1en afbeelding uit antoonmolkenboer.wordpress.com/mozaieken/antonius-abtkerk/
voor cholera en de oorzaak c.q. oplossing de extra bij het onderdeel "Installaties - WGE - Water".
